Nhạc cụ độc lạ: Định nghĩa, phân loại và các điểm đặc biệt

Bạn có bao giờ tò mò về thế giới nhạc cụ độc lạ và hiếm thấy, mang hình dáng và âm thanh “không giống ai”?. Hãy cùng Trung Nguyên Piano khám phá những loại nhạc cụ hiếm này, và biết đâu, bạn sẽ tìm thấy niềm đam mê mới với một loại nhạc cụ không đụng hàng nào đó!

Nhạc cụ độc lạ là gì? Định nghĩa và tiêu chí

Hiểu đơn giản, nhạc cụ độc lạ là những nhạc cụ không phổ biến, không thường thấy trong các dàn nhạc giao hưởng hay các buổi biểu diễn âm nhạc đại chúng. Chúng có thể là nhạc cụ truyền thống của một dân tộc ít người, là sản phẩm của một nghệ nhân tài hoa, hoặc là kết quả của những thử nghiệm âm thanh táo bạo.

Để được coi là nhạc cụ độc lạ, các loại nhạc cụ thường đáp ứng một hoặc nhiều tiêu chí sau:

• Độ hiếm: Số lượng nhạc cụ này trên thế giới rất ít, có thể chỉ còn vài chiếc hoặc thậm chí là duy nhất.
• Thiết kế độc đáo: Hình dáng, cấu tạo của nhạc cụ khác biệt hoàn toàn so với các nhạc cụ thông thường.
• Chất liệu: Được làm từ chất liệu đặc biệt, quý hiếm
• Âm thanh độc đáo: Âm thanh phát ra từ nhạc cụ rất đặc biệt, không giống với bất kỳ nhạc cụ nào khác.
• Cách chơi đặc biệt: Nhạc cụ có thể được chơi bằng những kỹ thuật độc đáo, không theo quy chuẩn thông thường.

Tuy nhiên, cần phân biệt nhạc cụ độc lạ với nhạc cụ hiếm và nhạc cụ cổ. Cụ thể, nhạc cụ hiếm đơn giản là số lượng ít, có thể do quá trình sản xuất phức tạp hoặc do không còn được ưa chuộng.ư

Còn nhạc cụ cổ là những nhạc cụ có tuổi đời lâu năm, có giá trị lịch sử và văn hóa. Một nhạc cụ cổ có thể hiếm, nhưng chưa chắc đã độc lạ. Ví dụ, các dòng đàn piano upright hoặc piano grand cổ có thể rất hiếm và đắt tiền, nhưng nó không phải là nhạc cụ độc lạ vì thiết kế và âm thanh của nó vẫn quen thuộc.

Phân loại nhạc cụ độc lạ

Nhạc cụ độc lạ có thể được phân loại theo nhiều cách khác nhau, tạo nên một bức tranh đa dạng và thú vị. Dưới đây là vài cách phân loại phổ biến, giúp bạn dễ hình dung hơn về thế giới nhạc cụ này.

Theo chất liệu

Chất liệu làm nên nhạc cụ không chỉ ảnh hưởng đến âm thanh mà còn thể hiện sự sáng tạo của con người.

• Nhạc cụ làm từ vật liệu tự nhiên:
  • Đá: Đàn đá (Việt Nam), Lithophone (đàn đá của các nước khác).
  • Gỗ: Đàn T’rưng (Việt Nam), Didgeridoo (Úc).
  • Xương, sừng: Kèn xương, tù và sừng trâu.
• Nhạc cụ làm từ vật liệu tái chế:
  • Kim loại: Đàn Hang (Thụy Sĩ), Steelpan (Trinidad và Tobago).
  • Nhựa, giấy: Các loại kèn, trống tự chế.
• Nhạc cụ làm từ vật liệu tổng hợp:
  • Carbon fiber, fiberglass: Một số loại đàn guitar, violin hiện đại có thiết kế đặc biệt.

Theo cách chơi

Cách chơi nhạc cụ độc lạ cũng đa dạng không kém gì chất liệu, đôi khi khiến người xem phải “tròn mắt” ngạc nhiên.

• Nhạc cụ không cần chạm (nhạc cụ cảm ứng): Theremin (Nga).
• Nhạc cụ dùng nước: Hydraulophone (Canada).
• Nhạc cụ dùng hơi: Các loại kèn, sáo có hình dáng và cấu tạo đặc biệt (ví dụ: sáo làm từ củ cà rốt, kèn làm từ vỏ ốc).
• Nhạc cụ gõ: Các loại trống có hình dáng và âm thanh khác lạ (ví dụ: trống làm từ bí ngô), đàn đá.
• Nhạc cụ dây: Các loại đàn có thiết kế đặc biệt (ví dụ: đàn guitar có nhiều cần, đàn hạc có hình dáng kỳ lạ).

Theo nguồn gốc

Nguồn gốc của nhạc cụ cũng hé lộ nhiều điều thú vị về văn hóa và lịch sử.

• Nhạc cụ truyền thống của các dân tộc ít người: Đàn đá, đàn T’rưng (Việt Nam), Didgeridoo (Úc), Kora (Tây Phi)…
• Nhạc cụ được phát minh trong thời hiện đại: Theremin, Hydraulophone, Hang Drum…
• Nhạc cụ là kết quả của sự thử nghiệm, sáng tạo: Các loại nhạc cụ tự chế, nhạc cụ kết hợp nhiều loại vật liệu và cách chơi khác nhau.

Top 7 nhạc cụ độc lạ nhất thế giới

Có vô vàn những nhạc cụ độc đáo trên khắp thế giới, nhưng dưới đây là một vài nhạc cụ “đỉnh của chóp” mà mình tin rằng sẽ khiến bạn phải “wow” lên vì kinh ngạc.

Theremin: Nhạc cụ không cần chạm

Bạn đã bao giờ tưởng tượng có thể chơi nhạc mà không cần chạm vào nhạc cụ chưa? Với Theremin, điều đó hoàn toàn có thể! Loại nhạc cụ điện tử này được phát minh bởi nhà vật lý người Nga Léon Theremin vào năm 1920. Nó hoạt động dựa trên nguyên lý sóng điện từ (sự thay đổi tần số của sóng điện từ khi có vật thể di chuyển trong trường điện từ).

Theremin thường có hai ăng-ten, một ăng-ten thẳng đứng để điều chỉnh âm lượng và một ăng-ten vòng cung để điều chỉnh cao độ. Người chơi di chuyển tay xung quanh hai ăng-ten này để tạo ra âm thanh mà không cần chạm vào chúng. Âm thanh của Theremin thường được mô tả là “ma quái”, “huyền ảo”, giống như tiếng hát của một giọng soprano (giọng nữ cao) điện tử.

Theremin đã từng xuất hiện trong nhiều bộ phim khoa học viễn tưởng và kinh dị, cũng như trong các tác phẩm âm nhạc thử nghiệm (experimental music). Một số nghệ sĩ Theremin nổi tiếng có thể kể đến như Clara Rockmore, Lydia Kavina, và Carolina Eyck.

Hydraulophone: Âm thanh của nước

Nếu Theremin là “ma thuật” của sóng điện từ, thì Hydraulophone là “bản giao hưởng” của nước. Được phát minh bởi nhà khoa học người Canada Steve Mann, Hydraulophone là một loại nhạc cụ dùng nước để tạo ra âm thanh.

Hydraulophone có một hàng lỗ phun nước, mỗi lỗ tương ứng với một nốt nhạc. Khi người chơi chặn các lỗ phun nước bằng ngón tay, nước sẽ bị chuyển hướng và tạo ra âm thanh thông qua cơ chế thủy lực (áp lực nước). Âm thanh của Hydraulophone rất đa dạng, từ tiếng nước chảy róc rách đến những âm thanh vang vọng, tùy thuộc vào cách người chơi tương tác với các lỗ phun nước.

Glass Armonica: Bản giao hưởng thủy tinh

Glass Armonica hay còn gọi là đàn thủy tinh, là một nhạc cụ độc đáo được Benjamin Franklin (một trong những nhà lập quốc của Hoa Kỳ, đồng thời là một nhà phát minh tài ba) phát minh vào năm 1761.

Nhạc cụ này bao gồm một bộ các bát thủy tinh có kích thước khác nhau, được xếp chồng lên nhau theo trục ngang và quay bằng một bàn đạp. Người chơi dùng ngón tay ướt chạm vào các bát thủy tinh đang quay để tạo ra âm thanh. Âm thanh của Glass Armonica rất trong trẻo, tinh khiết, giống như tiếng chuông ngân.

Glass Armonica từng rất phổ biến vào thế kỷ 18 và đầu thế kỷ 19, được nhiều nhà soạn nhạc nổi tiếng như Mozart, Beethoven, và Richard Strauss sử dụng trong các tác phẩm của mình.

Đàn Đá: Âm vang núi rừng Việt Nam

Không cần phải đi đâu xa, ngay tại Việt Nam cũng có một loại nhạc cụ độc lạ và đầy tự hào, đó chính là đàn đá. Đàn đá là một nhạc cụ gõ cổ xưa của Việt Nam, có niên đại hàng nghìn năm.

Đàn đá được làm từ các thanh đá có kích thước và độ dày khác nhau, được tìm thấy ở các vùng núi cao của Việt Nam, đặc biệt là Tây Nguyên. Các thanh đá được gõ bằng dùi để tạo ra âm thanh. Âm thanh của đàn đá rất đặc biệt, vang vọng, trầm hùng, mang đậm âm hưởng của núi rừng.

Đàn đá không chỉ là một nhạc cụ, mà còn là một biểu tượng văn hóa của Việt Nam, gắn liền với đời sống tinh thần và tín ngưỡng của các dân tộc thiểu số.

Đàn T’rưng: Tiếng gọi gủa đại ngàn

Đàn T’rưng là một nhạc cụ gõ truyền thống của các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên, Việt Nam, đặc biệt là người Ba Na và Gia Rai. T’rưng là một nhạc cụ họ tự thân vang, chi gõ, được làm bằng các ống tre hoặc nứa có kích thước khác nhau, được treo trên một giá đỡ.

Khi được gõ, các ống tre sẽ tạo ra những âm thanh có cao độ khác nhau. Âm thanh của đàn T’rưng trong trẻo, réo rắt, mang âm hưởng của núi rừng Tây Nguyên.

The Serpent: Ống thổi của Quỷ

The Serpent, còn được gọi là “con rắn”, là một nhạc cụ hơi cổ xưa có hình dáng uốn lượn giống như một con rắn. Nó được phát minh vào thế kỷ 16 và từng được sử dụng trong các nhà thờ và dàn nhạc quân đội. The Serpent được làm bằng gỗ hoặc kim loại, có một ống thổi và các lỗ bấm giống như kèn clarinet. Âm thanh của The Serpent khá trầm và rè, có phần “ma quái”.

Yaybahar: Âm thanh đến từ hành tinh khác

Yaybahar là một nhạc cụ độc đáo được phát minh bởi nhạc sĩ người Thổ Nhĩ Kỳ Görkem Şen vào năm 2014. Nhạc cụ này có thiết kế rất đặc biệt, bao gồm hai màng rung được nối với nhau bằng các lò xo cuộn dài, và một cần đàn không phím.

Âm thanh của Yaybahar được tạo ra bằng cách gõ hoặc kéo vĩ trên các lò xo hoặc màng rung. Âm thanh này rất đặc biệt, vừa có âm hưởng của đàn cello, vừa có âm hưởng của các nhạc cụ điện tử, tạo cảm giác như âm thanh đến từ một hành tinh khác.

Gợi ý sáng tạo nhạc cụ độc lạ

Bạn có tin rằng, từ những vật dụng bỏ đi, chúng ta hoàn toàn có thể “hô biến” thành những nhạc cụ độc đáo, mang đậm dấu ấn cá nhân? Xu hướng tự chế nhạc cụ (DIY instruments) đang ngày càng lan rộng, không chỉ trong giới nghệ sĩ mà còn với những người yêu âm nhạc, thích khám phá.

Việc tự chế nhạc cụ không chỉ giúp bạn thỏa sức sáng tạo, mà còn mang lại nhiều lợi ích bất ngờ:

• Phát triển tư duy sáng tạo: Bạn sẽ phải “vắt óc” suy nghĩ, tìm tòi cách kết hợp các vật liệu khác nhau để tạo ra âm thanh mong muốn.
• Bảo vệ môi trường: Tái chế rác thải thành nhạc cụ là một cách tuyệt vời để giảm thiểu lượng rác thải ra môi trường.
• Tiết kiệm chi phí: Thay vì bỏ ra một số tiền lớn để mua nhạc cụ, bạn có thể tự tạo ra nhạc cụ “xịn” chỉ với vài món đồ cũ.

Nếu bạn mới bắt đầu, hãy thử làm một vài nhạc cụ đơn giản từ vật liệu tái chế, ví dụ:

• Đàn guitar từ hộp xì gà: Chỉ cần một hộp xì gà cũ, vài sợi dây chun, và một vài thanh gỗ nhỏ, bạn đã có thể tạo ra một cây đàn guitar “mini” độc đáo.
• Sáo từ ống hút: Ống hút nhựa, kéo, và băng dính là tất cả những gì bạn cần để làm một cây sáo đơn giản.
• Trống từ lon sữa: Lon sữa bột, bóng bay, và băng dính sẽ biến thành một chiếc trống “cộp mác” của riêng bạn.

Ngoài ra, bạn có thể tìm kiếm cảm hứng từ các kênh YouTube, blog, hoặc các trang web chuyên về DIY instruments. Có rất nhiều hướng dẫn chi tiết, từ cách làm các nhạc cụ đơn giản đến các nhạc cụ phức tạp hơn.

Những điều thú vị về nhạc cụ độc lạ

Thế giới nhạc cụ độc lạ không chỉ có những âm thanh kỳ diệu, mà còn ẩn chứa những câu chuyện, giai thoại, và cả những kỷ lục Guinness “không tưởng”.

• Kỷ lục Guinness: Cây đàn guitar lớn nhất thế giới, cây đàn piano dài nhất thế giới, dàn nhạc chơi bằng rau củ lớn nhất thế giới là những kỷ lục Guinness “khó đỡ” liên quan đến nhạc cụ.
• Giai thoại:
  • Theremin từng được cho là có khả năng “giao tiếp với người ngoài hành tinh”.
  • Glass Armonica từng bị cấm ở một số nơi vì người ta tin rằng âm thanh của nó có thể gây ra bệnh tật.
• Ứng dụng bất ngờ:
  • Theremin được sử dụng trong nhạc phim khoa học viễn tưởng và kinh dị.
  • Hydraulophone được sử dụng trong các công viên nước và các buổi biểu diễn nghệ thuật.

Các câu hỏi liên quan

Để giúp các “newbie” làm quen, dưới đây là lời giải đáp một số thắc mắc thường gặp:

• Hỏi: Nhạc cụ độc lạ có khó chơi không?
  • Đáp: Tùy loại nhạc cụ. Một số nhạc cụ độc lạ có cách chơi rất đơn giản (ví dụ: đàn đá, đàn T’rưng), trong khi một số khác đòi hỏi kỹ thuật cao (ví dụ: Theremin, Glass Armonica).
• Hỏi: Có thể mua nhạc cụ độc lạ ở đâu?
  • Đáp: Một số nhạc cụ độc lạ có thể được tìm thấy ở các cửa hàng nhạc cụ chuyên về nhạc cụ dân tộc hoặc nhạc cụ thử nghiệm. Tuy nhiên, nhiều nhạc cụ độc lạ rất hiếm và khó tìm, thường chỉ có thể mua trực tiếp từ các nghệ nhân hoặc các nhà sưu tập.
• Hỏi: Tự chế nhạc cụ có khó không?
  • Đáp: Không hề, chỉ cần một chút khéo léo, sáng tạo, và kiên nhẫn, bạn hoàn toàn có thể tự tạo ra những nhạc cụ độc đáo cho riêng mình.
• Hỏi: Làm sao để biết nhạc cụ nào độc, lạ
  • Đáp: Ngoài các tiêu chí mình đã liệt kê ở trên, bạn có thể xem các video biểu diễn, hoặc tham khảo ý kiến của các chuyên gia.

[elementor-template id=”9281″]

Xem thêm:

• 9 Kinh nghiệm học đàn piano cho người lớn thành công ngay cả khi bận rộn
• 7 cách học piano khi không có đàn cần biết ngay hôm nay
• Tổng hợp các kỹ thuật piano từ cơ bản đến nâng cao kèm lưu ý tập luyện

Thế giới nhạc cụ độc lạ quả thực là một “vũ trụ” đầy màu sắc và bất ngờ, phải không nào? Từ những nhạc cụ cổ xưa đến những sáng tạo hiện đại, từ những âm thanh quen thuộc đến những giai điệu “không tưởng”, tất cả đều góp phần tạo nên sự phong phú và đa dạng của âm nhạc. Nếu bạn cần thêm thông tin hoặc hỗ trợ, hãy liên hệ ngay với chúng tôi qua website trungnguyenpiano.com hoặc hotline 0326.630.975 để được tư vấn nhanh chóng và tận tình!