Phím đàn Guitar là gì? A-Z về cấu tạo, vai trò & âm thanh

Dù chỉ là những thanh kim loại nhỏ bé trên cần đàn, phím đàn lại giữ vai trò quyết định đến cao độ, cảm giác chơi và chất lượng âm thanh của cây guitar. Bài viết này Trung Nguyên Piano sẽ giải mã mọi điều bạn cần biết về bộ phận quan trọng phím đàn Guitar là gì, từ cấu tạo, vai trò đến cách chăm sóc hiệu quả.

Phím đàn guitar là gì? 

Phím đàn guitar (Fret) là các thanh kim loại được gắn vuông góc với dây đàn trên mặt phím, có chức năng chia cần đàn thành các khoảng cách nhất định để tạo ra nốt nhạc với cao độ (pitch) chính xác.

Nhiều người thường nhầm lẫn giữa phím đàn và ngăn phím. Phím đàn là thanh kim loại, còn ngăn phím là khoảng trống giữa hai phím đàn. Khi bạn bấm ngón tay vào một ngăn phím, bạn đang làm ngắn độ dài rung của dây, từ đó tạo ra một nốt nhạc cao hơn.

Vị trí của phím đàn

Để hiểu rõ hơn, chúng ta cần phân biệt các bộ phận liên quan:

• Cần đàn (Neck): Là toàn bộ phần tay cầm dài của cây đàn guitar.
• Mặt phím (Fretboard): Là miếng gỗ mỏng dán trên mặt trước của cần đàn, nơi các phím đàn được gắn vào và là nơi ngón tay bạn thao tác.
• Phím đàn (Fretwire): Là những thanh kim loại được đóng vào mặt phím.

Như vậy, phím đàn guitar được đặt trên mặt phím, và cả hai cùng nằm trên cần đàn. Cấu trúc này tạo nên nền tảng để bạn tạo ra âm nhạc.

Vai trò và công dụng cốt lõi của phím đàn

Phân chia cần đàn thành các nốt nhạc và bán cung chính xác

Về cơ bản, mỗi phím đàn đại diện cho một bậc cao độ. Khoảng cách giữa hai phím đàn liền kề nhau tương ứng với một bán cung (semitone) trong hệ thống âm nhạc phương Tây. Nhờ sự phân chia này, cây guitar có thể tạo ra các nốt nhạc với cao độ chuẩn xác một cách hệ thống.

Giúp người chơi xác định cao độ (Pitch) và bấm hợp âm (Chord) dễ dàng

Phím đàn đóng vai trò như những “cột mốc” trực quan. Thay vì phải tự dò tìm vị trí nốt như trên đàn violin, người chơi guitar có thể dễ dàng xác định vị trí các nốt nhạc và bấm hợp âm (Chord) một cách chính xác. Điều này đặc biệt hữu ích cho những người mới bắt đầu học guitar.

Tác động đến chất lượng âm thanh: intonation (cao độ chuẩn) và sustain (độ ngân)

Chất lượng của phím đàn guitar và cách chúng được lắp đặt ảnh hưởng trực tiếp đến âm thanh:

• Intonation (cao độ chuẩn): Đảm bảo một nốt nhạc khi chơi ở các vị trí khác nhau trên cần đàn vẫn giữ đúng cao độ. Phím đàn được lắp đặt chính xác sẽ giúp intonation của đàn chuẩn.
• Sustain (độ ngân): Là độ ngân dài của âm thanh sau khi gảy. Phím đàn chất lượng tốt, tiếp xúc đều với dây sẽ giúp âm thanh ngân vang và lâu hơn.

Qua kinh nghiệm kiểm tra và setup đàn cho khách hàng, chúng tôi nhận thấy intonation là yếu tố cực kỳ quan trọng, quyết định cây đàn có chơi “đúng nhạc” hay không.

Công dụng của phím đàn guitar

Phím đàn guitar có những công dụng chính sau:

• Tạo ra các nốt nhạc có cao độ chuẩn.
• Là mốc định vị giúp người chơi bấm nốt và hợp âm chính xác.
• Ảnh hưởng đến độ chuẩn xác (intonation) và độ ngân (sustain) của âm thanh.
• Quyết định cảm giác chơi và khả năng thực hiện các kỹ thuật như bend, vibrato.

Số lượng phím đàn phổ biến trên các loại Guitar

Phím đàn trên Guitar Acoustic

Guitar acoustic thường có từ 18 đến 20 phím. Do thiết kế thân đàn lớn và điểm nối giữa cần và thân đàn thường ở ngăn 12 hoặc 14, việc tiếp cận các phím ở vị trí cao sẽ khó khăn hơn. Trong đệm hát thông thường, người chơi cũng ít khi sử dụng đến những nốt quá cao này.

Phím đàn trên Guitar Điện

Đàn guitar điện phổ biến với số lượng từ 21 đến 24 phím. Thiết kế thân đàn có rãnh cắt (cutaway) giúp người chơi dễ dàng vươn tới những phím cuối cùng. Điều này rất cần thiết cho các kỹ thuật solo, chạy ngón tốc độ cao trong các thể loại nhạc như rock, metal, jazz.

Sự khác nhau về phím đàn guitar acoustic và điện

Sự khác biệt về số lượng phím đàn phản ánh mục đích sử dụng và phong cách âm nhạc của từng loại đàn.

Việc lựa chọn đàn có số phím phù hợp phụ thuộc hoàn toàn vào thể loại nhạc và phong cách bạn muốn theo đuổi.

Vật liệu cấu tạo phím đàn Guitar

Nickel Silver

Đây là vật liệu phổ biến nhất, được sử dụng trên hầu hết các cây đàn từ phân khúc phổ thông đến tầm trung. Ưu điểm của nó là giá thành hợp lý và dễ gia công. Tuy nhiên, niken bạc khá mềm nên sẽ bị mòn theo thời gian. Từ kinh nghiệm sửa chữa, chúng tôi thấy rằng phím niken bạc sau một thời gian sử dụng sẽ xuất hiện các vết lõm nhỏ dưới dây đàn, đây là dấu hiệu cần được bảo dưỡng để đảm bảo âm thanh không bị rè.

Thép không gỉ

Thép không gỉ là lựa chọn cao cấp hơn với độ bền vượt trội, chống ăn mòn và cho âm thanh sáng hơn. Cảm giác khi bend dây trên phím thép cũng mượt mà hơn. Nhược điểm là giá thành cao và khó gia công hơn, đòi hỏi tay nghề kỹ thuật cao khi lắp đặt hoặc thay thế. Bạn có thể tìm thấy phím đàn bằng thép không gỉ trên nhiều mẫu guitar điện hiện đại, một minh chứng cho chất lượng và độ bền mà nhà sản xuất hướng tới.

Evo Gold

Là một hợp kim đặc biệt không chứa niken, Evo Gold mang màu vàng đồng sang trọng. Vật liệu này cứng hơn niken bạc nhưng mềm hơn thép không gỉ, tạo ra sự cân bằng hoàn hảo giữa độ bền và cảm giác chơi.

Kích thước phím đàn và ảnh hưởng đến trải nghiệm chơi

Các loại kích thước phím phổ biến

• Vintage: Phím nhỏ, thấp.
• Narrow Tall: Phím hẹp nhưng cao.
• Medium Jumbo: Kích thước trung bình, phổ biến trên nhiều loại đàn.
• Jumbo: Phím to và cao nhất.

Tác động đến bending, vibrato, tốc độ và cảm giác lướt ngón của người chơi guitar

Kích thước phím đàn ảnh hưởng lớn đến cảm giác chơi. Phím đàn càng cao và to (Jumbo), việc thực hiện các kỹ thuật solo như bend dây hay vibrato càng dễ dàng vì ngón tay ít ma sát với mặt phím. Ngược lại, phím nhỏ (Vintage) cho cảm giác tiếp xúc chân thật hơn với mặt gỗ.

Cảm giác về kích thước phím đàn mang tính cá nhân rất cao. Để cảm nhận sự khác biệt rõ rệt nhất, hãy dành thời gian trải nghiệm các dòng đàn với kích thước phím khác nhau.

Chăm sóc và bảo dưỡng phím đàn Guitar

Vệ sinh phím đàn đúng cách

• Làm lỏng hoặc tháo dây đàn.
• Dùng một tấm che mặt phím hoặc băng dính giấy che phần gỗ lại.
• Dùng vải mềm và dung dịch vệ sinh chuyên dụng để lau sạch bụi bẩn, oxy hóa trên phím.
• Lau lại bằng vải khô và sạch.

Nhận biết dấu hiệu phím đàn bị mòn, rỉ sét hoặc cần sửa chữa

• Xuất hiện các rãnh lõm trên bề mặt phím tại vị trí dây đàn tiếp xúc.
• Âm thanh bị rè (buzz) ở một số ngăn phím nhất định.
• Intonation không còn chuẩn xác.
• Bề mặt phím bị rỉ sét, sần sùi.

Một trong những vấn đề phổ biến nhất mà các kỹ thuật viên của chúng tôi gặp phải là tiếng rè do phím đàn bị mòn không đều.

Khi nào cần thay thế hoặc tân trang phím đàn?

Khi phím đàn bị mòn, bạn có hai lựa chọn:

• Fret Leveling (Mài phím): Nếu độ mòn chưa quá sâu, kỹ thuật viên sẽ mài cho tất cả các phím có lại độ cao bằng nhau.
• Refret (Thay phím): Nếu phím đã quá mòn, việc thay thế toàn bộ phím đàn là cần thiết.

Việc tân trang phím đàn cần được thực hiện bởi các kỹ thuật viên có tay nghề với đầy đủ dụng cụ chuyên dụng để đảm bảo cần đàn không bị hư hại và cao độ của đàn vẫn chính xác.

Lời khuyên khi lựa chọn đàn guitar dựa trên phím đàn

Kiểm tra chất lượng và độ hoàn thiện của phím đàn khi mua:

• Dùng tay lướt nhẹ dọc theo hai cạnh của cần đàn, cảm nhận xem đầu phím có bị sắc và cấn tay không.
• Nhìn nghiêng dọc cần đàn để kiểm tra xem bề mặt các phím có đồng đều và thẳng hàng không.
• Chơi thử các nốt trên toàn bộ cần đàn để kiểm tra có tiếng rè hay không.

Tất cả các sản phẩm được trưng bày tại cửa hàng đều đã qua khâu kiểm tra chất lượng nghiêm ngặt, đảm bảo mọi chi tiết, bao gồm cả độ hoàn thiện của phím đàn, đều đạt tiêu chuẩn trước khi giao đến tay bạn.

Nếu bạn chủ yếu chơi solo và thích các kỹ thuật bend dây, đàn có phím Medium Jumbo hoặc Jumbo sẽ là lựa chọn lý tưởng. Nếu bạn thích cảm giác cổ điển và chủ yếu chơi hợp âm, phím Vintage hoặc Narrow Tall có thể phù hợp hơn.

Giải đáp thắc mắc thường gặp về Phím đàn Guitar

• Tất cả đàn guitar đều có phím đàn phải không?

Không. Vẫn có loại guitar không phím (fretless guitar), thường là guitar bass, cho phép tạo ra âm thanh mượt mà và các hiệu ứng luyến láy đặc trưng như đàn violin.

• Phím đàn bị mòn có ảnh hưởng gì không?

Có. Phím đàn bị mòn gây ra tiếng rè, sai cao độ (intonation) và làm cảm giác chơi khó chịu hơn.

• Bao lâu thì nên thay phím đàn một lần?

Điều này phụ thuộc vào tần suất chơi, lực bấm và vật liệu phím đàn. Phím niken bạc có thể cần mài hoặc thay sau vài năm sử dụng thường xuyên, trong khi phím thép không gỉ có thể bền hơn rất nhiều.

• Có thể tự thay phím đàn tại nhà không?

Chúng tôi không khuyến khích việc này. Thay phím là một công việc kỹ thuật phức tạp, đòi hỏi dụng cụ chuyên dụng và tay nghề cao. Việc tự làm có thể gây hư hỏng nghiêm trọng cho mặt phím và cần đàn.

Xem thêm:

• Guitar Hay Piano Khó Hơn? Nên Học Cái Nào?
• Đàn Guitar Acoustic là gì? Phân biệt và cách chọn cho người mới
• Hướng dẫn vệ sinh thùng đàn Guitar Acoustic: Sạch bụi, âm vang

Phím đàn Guitar là gì? Đây là một bộ phận nhỏ nhưng có tác động sâu sắc đến mọi khía cạnh của cây guitar. Hiểu rõ về chúng sẽ giúp bạn không chỉ chọn được cây đàn ưng ý mà còn biết cách chăm sóc để nhạc cụ của mình luôn ở trong tình trạng tốt nhất. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào, hãy liên hệ hotline 0326.630.975 với Trung Nguyên Piano để được tư vấn chi tiết hơn. hoặc ghé thăm showroom của chúng tôi.