Nhạc Blues là gì? Hướng dẫn chơi Piano/Guitar Blues cơ bản

Bạn yêu thích những giai điệu mộc mạc và muốn học cách chơi piano Blues, guitar Blues nhưng chưa biết bắt đầu từ đâu? Trung Nguyên Piano sẽ giúp bạn hiểu rõ về nhạc Blues và hướng dẫn những bước cơ bản để bạn có thể tự tay chơi những giai điệu đầu tiên trên piano, guitar một cách dễ dàng. Cùng tham khảo ngay nhé!

Nhạc Blues là gì?

Nhạc Blues là một thể loại âm nhạc có nguồn gốc từ những bài ca lao động, những bài thánh ca và những lời tự sự của cộng đồng người Mỹ gốc Phi ở miền Nam Hoa Kỳ, đặc biệt là vùng Mississippi Delta, vào cuối thế kỷ 19. Về cơ bản, Blues là tiếng lòng, là sự thể hiện những nỗi buồn, sự gian khó, những mất mát trong cuộc sống, nhưng đồng thời cũng chứa đựng sự kiên cường, niềm hy vọng và cả những khoảnh khắc hài hước, châm biếm.

Tinh thần của Blues nằm ở sự chân thật và khả năng kết nối cảm xúc mạnh mẽ. Dù mang nhiều sắc thái u uẩn, Blues không hoàn toàn bi lụy mà thường ẩn chứa một sức mạnh nội tâm, một sự giải tỏa qua âm nhạc. Thể loại này đã đặt nền móng và có ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều dòng nhạc phổ biến sau này như Jazz, Rock and Roll, R&B, Soul và cả nhạc Pop hiện đại.

Đặc trưng âm nhạc nổi bật của phong cách

Âm nhạc Blues có những đặc điểm rất riêng biệt, dễ nhận biết, tạo nên “màu sắc” không thể lẫn lộn:

• Blue Notes (Nốt Xanh): Đây là những nốt nhạc đặc trưng, thường là nốt giáng ở bậc 3, bậc 5 và đôi khi bậc 7 của một thang âm trưởng. Các blue notes tạo ra một cảm giác hơi “chênh vênh”, mơ hồ, một chút buồn và khao khát, chính là linh hồn của giai điệu Blues. Khi mới tập, nhiều người thấy khó cảm nhận được “màu sắc” đặc biệt của blue notes, nhưng việc lắng nghe nhiều và thử ứng dụng vào các đoạn nhạc ngắn sẽ giúp ích.
• Call and Response (Gọi và Đáp): Đây là một kỹ thuật đối đáp phổ biến trong Blues, thường diễn ra giữa giọng hát và nhạc cụ, hoặc giữa các nhạc cụ với nhau. Một câu hát hoặc một đoạn nhạc được “gọi” lên, sau đó được “đáp” lại bằng một câu hát hoặc đoạn nhạc khác, tạo nên sự tương tác và tính kể chuyện trong âm nhạc.
• Cấu trúc 12 Ô Nhịp Blues (12-bar Blues): Đây là một cấu trúc hợp âm cực kỳ phổ biến và là bộ khung cho phần lớn các ca khúc Blues. Nó tạo ra một vòng tuần hoàn quen thuộc, dễ đoán nhưng cũng đủ không gian cho sự ngẫu hứng.
• Cảm xúc và Ngẫu hứng: Blues không chỉ là chơi đúng nốt, đúng nhịp mà còn là sự thể hiện cảm xúc cá nhân. Sự ngẫu hứng đóng vai trò quan trọng, cho phép người chơi tự do thể hiện bản thân dựa trên nền tảng thang âm và cấu trúc hợp âm.

Nền tảng lý thuyết cần biết để chơi Blues cơ bản

Để bắt đầu hành trình với Blues, bạn cần làm quen với một vài khái niệm lý thuyết cơ bản. Đừng quá lo lắng, chúng không hề phức tạp như bạn nghĩ.

Thang âm Blues (Blues Scale)

Thang âm Blues là công cụ chính để tạo nên những giai điệu đặc trưng của thể loại này. Một thang âm Blues phổ biến được xây dựng từ thang âm trưởng bằng cách thêm vào các blue notes. Ví dụ, thang âm C Blues sẽ bao gồm các nốt: C (bậc 1), Eb (bậc 3 giáng – blue note), F (bậc 4), F# (bậc 4 thăng/5 giáng – blue note), G (bậc 5), và Bb (bậc 7 giáng – blue note). Việc nắm vững thang âm này là bước đầu tiên và thiết yếu để chơi được Blues. Nhiều người chơi nhạc lâu năm đều đồng ý rằng, hiểu và sử dụng thành thạo thang âm Blues là chìa khóa để mở ra thế giới ngẫu hứng đầy màu sắc của thể loại này.

Cấu trúc 12 ô nhịp Blues

Như đã đề cập, cấu trúc 12 ô nhịp (12-bar Blues) là bộ khung vô cùng quan trọng. Nó thường sử dụng ba hợp âm chính là hợp âm bậc I (chủ âm), bậc IV (hạ át) và bậc V (át) của một giọng. Một công thức phổ biến cho cấu trúc 12 ô nhịp trong giọng C trưởng (với I là C, IV là F, V là G) như sau:

(Lưu ý: Có nhiều biến thể của cấu trúc này, nhưng đây là một dạng cơ bản và phổ biến.)

Thực tế cho thấy, một khi bạn đã quen thuộc với vòng hợp âm 12 ô nhịp này, bạn sẽ ngạc nhiên khi nhận ra nó xuất hiện trong vô số bản nhạc Blues nổi tiếng. Việc làm quen với nó sẽ giúp bạn nhanh chóng chơi được nhiều bài.

Hướng dẫn cách chơi piano Blues

Thực hành thang âm Blues trên đàn piano

Hãy bắt đầu với thang âm C Blues: C, Eb, F, F#, G, Bb. Tìm các nốt này trên bàn phím.

• C: Nốt Đô
• Eb: Nốt Mi giáng (phím đen ngay sau nốt Rê)
• F: Nốt Pha
• F#: Nốt Pha thăng (phím đen ngay sau nốt Pha)
• G: Nốt Sol
• Bb: Nốt Si giáng (phím đen ngay sau nốt La)

Luyện tập chơi thang âm này lên xuống bằng cả tay phải và tay trái. Bắt đầu chậm rãi, sau đó tăng dần tốc độ khi đã quen. Khi luyện thang âm Blues trên piano, hãy chú ý đến sự thoải mái của ngón tay và cố gắng tạo ra âm thanh liền mạch. Một cây đàn piano có phím đàn tốt sẽ giúp bạn cảm nhận rõ hơn sự khác biệt giữa các nốt.

Chơi cấu trúc 12 ô nhịp Blues trên đàn piano

Với cấu trúc 12 ô nhịp Blues ở giọng C, bạn sẽ chơi các hợp âm C trưởng, F trưởng và G trưởng.

• Tay trái: Có thể chơi nốt gốc của hợp âm (ví dụ: nốt C cho hợp âm C, nốt F cho hợp âm F, nốt G cho hợp âm G) hoặc chơi hợp âm rải đơn giản.
• Tay phải: Có thể chơi giai điệu ngẫu hứng sử dụng thang âm C Blues, hoặc chơi các hợp âm đầy đủ.

Việc phối hợp hai tay khi chơi 12 ô nhịp Blues trên piano ban đầu có thể hơi thử thách, nhưng hãy kiên nhẫn tập riêng từng tay trước. Việc lựa chọn một cây piano điện có chức năng ghi âm lại phần tập của mình cũng là một cách hay để tự nghe và chỉnh sửa.

Một vài lời khuyên khi tập piano Blues

• Lắng nghe và cảm nhận “groove”: Nhịp điệu và “cảm giác” là yếu tố cực kỳ quan trọng trong Blues. Hãy nghe thật nhiều nhạc Blues để “ngấm” được tinh thần này.
• Kiên nhẫn và đều đặn: Không có con đường tắt nào trong âm nhạc. Hãy dành thời gian luyện tập mỗi ngày, dù chỉ là một chút.
• Đừng sợ thử nghiệm: Blues là mảnh đất màu mỡ cho sự sáng tạo. Khi đã nắm vững cơ bản, hãy thử ngẫu hứng, tạo ra những giai điệu của riêng bạn.
• Cảm xúc là chìa khóa: Qua nhiều năm tiếp xúc với người học nhạc, chúng tôi nhận thấy rằng những ai dành thời gian lắng nghe và “ngấm” tinh thần Blues thường tiến bộ nhanh hơn. Đừng chỉ tập trung vào kỹ thuật, hãy để cảm xúc dẫn dắt ngón đàn của bạn.

Hướng dẫn cách chơi guitar Blues

Thực hành thang âm Blues trên đàn Guitar

Trên guitar, thang âm Blues có thể được chơi ở nhiều vị trí khác nhau trên cần đàn. Một thế bấm phổ biến cho thang âm A Blues (A, C, D, Eb, E, G) ở vị trí mở hoặc các thế bấm cao hơn là điểm khởi đầu tốt.

Với guitar, có nhiều thế bấm cho thang âm Blues, nhưng người mới nên bắt đầu với một hoặc hai thế bấm cơ bản và luyện tập thường xuyên để ghi nhớ. Một cây đàn guitar có action (độ cao của dây so với phím) được điều chỉnh tốt sẽ giúp việc luyện tập dễ dàng hơn. Luyện tập chạy ngón lên xuống các thế bấm này, chú ý đến sự rõ ràng của từng nốt.

Chơi cấu trúc 12 ô nhịp Blues trên đàn guitar

Trong Blues, các hợp âm 7 át như E7, A7, B7 (trong giọng E) hoặc G7, C7, D7 (trong giọng G) rất phổ biến.

• Học cách bấm các hợp âm 7: Đây là những hợp âm tạo nên “màu” đặc trưng của Blues guitar.
• Luyện tập chuyển hợp âm: Chuyển đổi mượt mà giữa các hợp âm I7, IV7, V7 theo cấu trúc 12 ô nhịp.
• Thực hành các điệu quạt chả đơn giản: Bắt đầu với nhịp điệu chậm, đều, sau đó thử các biến thể phức tạp hơn khi đã quen.

Khi chơi Blues trên guitar, hợp âm 7 là người bạn đồng hành không thể thiếu. Việc chuyển đổi giữa các hợp âm này ban đầu có thể hơi khó khăn, nhưng luyện tập thường xuyên sẽ giúp bạn quen tay. Đảm bảo rằng cây đàn guitar của bạn được lên dây chuẩn cũng rất quan trọng.

Một vài lời khuyên khi tập guitar Blues

• Bắt đầu từ nền tảng: Tập trung vào việc nắm vững thang âm, hợp âm và nhịp điệu trước khi thử các kỹ thuật phức tạp hơn.
• Lắng nghe kỹ thuật của các bậc thầy: Nghe cách các guitarist Blues huyền thoại sử dụng các kỹ thuật như bending (nhấn dây), vibrato (rung dây), slide guitar (chơi bằng ống trượt) để học hỏi và tìm cảm hứng. Tuy nhiên, nhiều người mới tập guitar Blues thường bị thu hút bởi các kỹ thuật này, nhưng lời khuyên chân thành là hãy xây dựng nền tảng vững chắc về nhịp điệu và hợp âm trước.
• Tìm “feel” của riêng bạn: Blues là sự biểu cảm cá nhân. Đừng ngại thử nghiệm và tìm ra “tiếng đàn Blues” của riêng bạn sau khi đã nắm vững những điều cơ bản.
• Luyện tập thường xuyên: Dù là 15 phút mỗi ngày cũng tốt hơn là không tập gì.

Tìm hiểu về nhạc Blues và con đường phát triển

Hành trình khám phá nhạc Blues là một hành trình không có điểm dừng. Để đi sâu hơn, bạn có thể:

• Nghe thật nhiều: Tìm nghe các nghệ sĩ Blues tiêu biểu và huyền thoại như B.B. King, Muddy Waters, Howlin’ Wolf, Robert Johnson, Eric Clapton, Stevie Ray Vaughan, Buddy Guy…
• Tìm tài liệu học tập: Có rất nhiều sách, khóa học online, video hướng dẫn về cách chơi Blues trên piano và guitar.
• Tìm người hướng dẫn: Một giáo viên có kinh nghiệm sẽ giúp bạn định hướng và sửa lỗi hiệu quả.
• Khám phá các phong cách Blues: Blues có nhiều nhánh phụ như Delta Blues (mộc mạc, thường chơi với guitar acoustic), Chicago Blues (sử dụng nhiều nhạc cụ điện), Texas Blues (phóng khoáng, kỹ thuật guitar điêu luyện)…

Thế giới nhạc Blues vô cùng rộng lớn và đa dạng. Việc lắng nghe các bậc thầy sẽ giúp bạn học hỏi được rất nhiều về cách diễn đạt cảm xúc qua âm nhạc. Nếu bạn muốn đi sâu hơn, việc tìm một người hướng dẫn có chuyên môn hoặc các khóa học bài bản cũng là một lựa chọn tốt.

Chọn đàn piano và guitar phù hợp để bắt đầu chơi Blues

Việc chọn đúng nhạc cụ sẽ giúp hành trình học Blues của bạn thuận lợi và thú vị hơn.

• Đối với Piano:
  • Piano cơ (Upright/Grand): Mang lại cảm giác phím và âm thanh cộng hưởng tự nhiên, chân thực nhất. Tuy nhiên, chi phí cao hơn và cần không gian.
  • Piano điện: Lựa chọn linh hoạt, giá cả phải chăng hơn, có thể điều chỉnh âm lượng, dùng tai nghe, tích hợp nhiều âm thanh (bao gồm cả âm thanh piano điện tử rất hợp với Blues) và tính năng hỗ trợ học tập.

Nhiều người bắt đầu chơi Blues thường băn khoăn giữa piano cơ và piano điện. Thực tế, cả hai đều có thể mang lại trải nghiệm tuyệt vời. Nếu không gian và ngân sách cho phép, một cây upright piano sẽ cho cảm giác phím và âm thanh cộng hưởng tự nhiên. Tuy nhiên, các dòng piano điện hiện đại từ Yamaha, Roland, Casio cũng cung cấp âm thanh piano và electric piano rất phù hợp với Blues, cùng nhiều tính năng tiện lợi. Hãy chọn cây đàn có 88 phím tiêu chuẩn và độ nặng phím tốt để luyện ngón.

• Đối với Guitar:
  • Guitar Acoustic: Âm thanh mộc mạc, phù hợp với các phong cách Blues truyền thống như Delta Blues. Dễ mang theo, không cần phụ kiện phức tạp.
  • Guitar Điện: Thường được ưa chuộng hơn trong nhiều phong cách Blues hiện đại vì dễ thực hiện các kỹ thuật như bend dây, sustain (độ ngân của nốt nhạc) tốt hơn, và có thể tạo ra nhiều màu sắc âm thanh đa dạng với amply và pedal hiệu ứng. Với guitar, nhiều nghệ sĩ Blues nổi tiếng gắn liền với guitar điện, nhưng guitar acoustic cũng có vị trí riêng. Quan trọng là bạn cảm thấy thoải mái và cây đàn truyền cảm hứng cho bạn.

Tại các showroom nhạc cụ uy tín, bạn sẽ có cơ hội thử nhiều loại đàn khác nhau và nhận được tư vấn chuyên sâu để chọn được cây đàn ưng ý, phù hợp với ngân sách và được đảm bảo về chất lượng cũng như chính sách bảo hành.

Nếu bạn đang phân vân chưa biết chọn cây đàn nào, hãy xem qua các gợi ý đàn piano hoặc đàn guitar chất lượng, hoặc liên hệ để chúng tôi hỗ trợ bạn tìm được người bạn đồng hành âm nhạc lý tưởng.

Giải đáp thắc mắc thường gặp về nhạc Blues cơ bản

Học Blues cơ bản (thang âm, 12-bar) mất khoảng bao lâu?

Thời gian tùy thuộc vào sự chăm chỉ và nền tảng âm nhạc sẵn có của mỗi người. Tuy nhiên, với việc luyện tập đều đặn, bạn có thể nắm bắt và chơi được những cấu trúc cơ bản này trong vài tuần đến vài tháng.

Cần biết nhạc lý đến mức độ nào để có thể chơi Blues cơ bản?

Bạn không cần phải là một chuyên gia nhạc lý. Chỉ cần nắm vững các khái niệm cơ bản đã được giới thiệu trong bài viết như thang âm Blues, cấu trúc hợp âm I-IV-V trong 12 ô nhịp là có thể bắt đầu.

Chơi Blues có thực sự khó không?

Từ kinh nghiệm của nhiều người chơi nhạc, Blues có một vẻ đẹp mộc mạc và dễ đi vào lòng người. Nền tảng cấu trúc không quá phức tạp để bắt đầu. Tuy nhiên, để chơi Blues hay, có “feel” (cảm giác) và sự ngẫu hứng tinh tế thì cần một quá trình luyện tập cảm âm, nhịp điệu và cảm thụ âm nhạc lâu dài.

Nhạc Blues và nhạc Jazz khác nhau cơ bản ở điểm nào?

Cả hai đều có nguồn gốc từ âm nhạc người Mỹ gốc Phi và có sự giao thoa. Tuy nhiên, nhìn chung, Blues thường có cấu trúc đơn giản, trực tiếp hơn về cảm xúc và hòa âm (thường dựa trên hợp âm I-IV-V). Jazz thường phức tạp hơn về hòa âm, giai điệu, cấu trúc bài và đòi hỏi kỹ năng ngẫu hứng, ứng biến cao hơn dựa trên nhiều loại thang âm và hợp âm phức tạp.

[elementor-template id=”9281″]

Xem thêm:

• Địa điểm mua đàn Piano cho người mới bắt đầu tại Quận 9 – Thủ Đức
• Chord piano là gì? Các hợp âm piano cơ bản, cách nhận biết cho người mới
• So sánh Grand Piano Yamaha C Series & CX Series: Chọn đàn

Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về cách chơi piano Blues và những bước đầu để bắt đầu hành trình âm nhạc. Nếu bạn cần tư vấn chọn đàn hoặc muốn thử trực tiếp, đừng ngại liên hệ với Trung Nguyên Piano qua hotline 0326.630.975 (Mr. Nguyên) – 0987.999.942 (Mr. Sáu) hoặc ghé showroom để được hỗ trợ tốt nhất nhé!