Các loại gỗ làm đàn piano: Yếu tố tạo nên âm thanh độc đáo

Gỗ là một trong những yếu tố quan trọng nhất trong việc chế tạo đàn piano, không chỉ quyết định độ bền mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng âm thanh. Mỗi loại gỗ đều mang đặc tính riêng, tạo nên sự khác biệt trong giai điệu, độ vang và cảm giác phím khi chơi. Vậy gỗ làm đàn piano gồm những loại nào? Chúng ảnh hưởng ra sao đến chất lượng đàn? Hãy cùng Trung Nguyên Piano khám phá trong bài viết dưới đây!

Các loại gỗ làm Soundboard (Bảng cộng hưởng) của đàn piano

Gỗ Vân Sam (Spruce)

Đặc điểm:

Gỗ vân sam là loại gỗ nhẹ nhưng có độ bền cao, với thớ gỗ thẳng và kết cấu mịn. Đặc biệt, vân sam có khả năng cộng hưởng âm thanh tuyệt vời, giúp truyền tải và khuếch đại âm thanh một cách hiệu quả. Nhờ độ đàn hồi cao, loại gỗ này cho phép bảng cộng hưởng rung động linh hoạt, tạo ra âm thanh tròn trịa, giàu biểu cảm. Đây là lý do mà hầu hết các thương hiệu piano cao cấp đều lựa chọn vân sam cho soundboard của họ.

Các loại gỗ vân sam phổ biến:

Có nhiều loại vân sam được sử dụng trong sản xuất soundboard đàn piano, mỗi loại có những đặc tính riêng:

• Sitka Spruce: Xuất xứ từ Bắc Mỹ, nổi bật với thớ gỗ thẳng, cứng cáp, khả năng truyền âm tốt, thường được sử dụng trong các dòng đàn cao cấp.
• Engelmann Spruce: Mềm hơn so với Sitka, có màu sáng, mang lại âm thanh ấm áp và nhạy bén hơn, thích hợp cho những cây đàn yêu cầu âm sắc tinh tế.
• Adirondack Spruce: Loại gỗ quý hiếm, độ bền cao, khả năng chịu lực tốt, giúp âm thanh có độ vang mạnh mẽ và sắc nét.
• European Spruce: Được ưa chuộng tại châu Âu, có kết cấu tinh tế và độ cộng hưởng xuất sắc, thường xuất hiện trong các cây đàn piano thủ công.

Quy trình xử lý gỗ vân sam:

Sau khi được khai thác, gỗ vân sam phải trải qua quá trình sấy khô tự nhiên hoặc bằng phương pháp kiểm soát độ ẩm nghiêm ngặt. Gỗ được cắt thành tấm, kiểm tra vân gỗ và loại bỏ các phần không đạt tiêu chuẩn. Một số nhà sản xuất cao cấp còn để gỗ “nghỉ” trong nhiều năm để tăng độ ổn định trước khi đưa vào chế tác soundboard. Quy trình này giúp đảm bảo bảng cộng hưởng không bị cong vênh theo thời gian và duy trì chất lượng âm thanh tối ưu.

Vai trò của soundboard:

Soundboard là “trái tim” của đàn piano, có nhiệm vụ khuếch đại âm thanh từ dây đàn, biến những rung động nhỏ thành âm thanh mạnh mẽ và phong phú. Chất liệu và chất lượng xử lý soundboard ảnh hưởng trực tiếp đến âm sắc, độ vang và sự cân bằng của từng nốt nhạc, tạo nên đặc trưng riêng cho mỗi cây đàn.

Các loại gỗ cầu đàn piano

Gỗ Thích (Maple) và Gỗ Sồi (Beech)

Đặc điểm:

Gỗ thích (maple) và gỗ sồi (beech) là hai loại gỗ có độ cứng cao, mật độ dày và khả năng chịu lực tốt. Chúng có kết cấu vững chắc, ít biến dạng theo thời gian, giúp truyền tải rung động từ dây đàn xuống soundboard một cách hiệu quả. Độ cứng và đàn hồi của gỗ thích và gỗ sồi giúp đảm bảo âm thanh chính xác, sắc nét, không bị mất năng lượng khi truyền qua cầu đàn.

Phân loại cầu đàn:

Cầu đàn piano được chia thành hai loại chính: cầu đàn bass (bass bridge) dành cho các dây trầm và cầu đàn treble (treble bridge) dành cho các dây trung và cao.

Vai trò của cầu đàn:

Cầu đàn đóng vai trò quan trọng trong việc truyền rung động từ dây đàn xuống soundboard. Nó đảm bảo sự cộng hưởng hiệu quả, giúp âm thanh trở nên mạnh mẽ, rõ ràng và cân bằng giữa các dải tần số. Chất liệu cầu đàn ảnh hưởng trực tiếp đến độ chính xác của âm sắc và độ duy trì của nốt nhạc.

Các loại gỗ làm vành đàn (Rim) của piano

Gỗ thích (Maple), gỗ gụ (Mahogany) và các loại gỗ cứng khác

Vành đàn piano thường được làm từ gỗ cứng có độ bền cao như gỗ thích (maple), gỗ gụ (mahogany) hoặc hỗn hợp nhiều loại gỗ. Gỗ thích có mật độ cao, giúp phản xạ và truyền năng lượng âm thanh hiệu quả, mang lại âm sắc sáng và mạnh mẽ. Trong khi đó, gỗ gụ có đặc tính nhẹ hơn, cho âm thanh ấm áp, sâu lắng. Các hãng piano cao cấp thường kết hợp nhiều lớp gỗ để tối ưu hóa độ bền và chất lượng âm thanh, đảm bảo độ vang và sự cân bằng âm sắc hoàn hảo.

Quy trình chế tạo vành đàn

Quá trình chế tạo vành đàn yêu cầu kỹ thuật cao và sự chính xác. Các tấm gỗ mỏng được xếp lớp và ép dưới áp suất cao để tạo thành đường cong mong muốn. Sau đó, chúng được ghép và gia cố để đảm bảo độ cứng và ổn định. Việc uốn và ép nhiều lớp gỗ giúp vành đàn có khả năng chịu lực tốt và đóng vai trò quan trọng trong việc cộng hưởng, tác động trực tiếp đến âm thanh tổng thể của đàn piano.

Các loại gỗ làm khối chốt đàn piano (Pinblock)

Khối chốt đàn piano (Pinblock) là bộ phận quan trọng giúp giữ chặt các chốt lên dây (tuning pins), đảm bảo độ căng của dây đàn luôn ổn định. Chất liệu gỗ làm pinblock ảnh hưởng trực tiếp đến độ bền và khả năng duy trì cao độ của đàn piano.

Gỗ thích cứng (Hard Maple)

Gỗ thích cứng là lựa chọn phổ biến nhất để làm khối chốt đàn piano nhờ vào độ cứng cao và khả năng giữ chốt lên dây ổn định. Loại gỗ này giúp chốt không bị trượt, đảm bảo dây đàn giữ được lực căng trong thời gian dài, duy trì độ chuẩn xác của âm thanh.

Gỗ nhiều lớp

Khối chốt làm từ gỗ nhiều lớp được sản xuất bằng cách ép các lớp gỗ mỏng lại với nhau dưới áp suất cao. Quy trình này giúp tăng độ bền và giảm nguy cơ nứt vỡ do áp lực từ dây đàn. So với gỗ nguyên khối, gỗ nhiều lớp ít bị ảnh hưởng bởi độ ẩm và thay đổi nhiệt độ, giúp duy trì sự ổn định trong việc giữ dây đàn.

Quy trình sản xuất

Gỗ nhiều lớp được tạo ra bằng cách ép nhiều lớp gỗ mỏng lại với nhau dưới áp suất cao, thường theo hướng vân gỗ đan xen để tăng độ bền và khả năng chịu lực. Quy trình này giúp giảm nguy cơ nứt vỡ do áp lực từ dây đàn và hạn chế ảnh hưởng của độ ẩm hoặc thay đổi nhiệt độ. Nhờ đó, pinblock làm từ gỗ nhiều lớp có tuổi thọ cao hơn và giữ chốt lên dây ổn định hơn so với gỗ nguyên khối.

Vai trò của khối chốt

Khối chốt đóng vai trò quan trọng trong việc giữ dây đàn cố định, đảm bảo độ căng của dây không bị thay đổi theo thời gian. Một pinblock chất lượng cao giúp duy trì âm thanh chuẩn, hạn chế tình trạng dây đàn bị chùng và giảm tần suất cần lên dây đàn.

Các loại gỗ làm phím đàn piano (Keys)

Phím đàn piano thường được làm từ các loại gỗ nhẹ nhưng có độ bền cao để đảm bảo độ phản hồi nhanh và cảm giác chơi tốt.

• Gỗ vân sam (Spruce): Nhẹ, bền, có độ đàn hồi cao, giúp phím nhấn nhanh và mượt mà.
• Gỗ thông đường (Sugar Pine): Dẻo dai, ít bị cong vênh, mang lại cảm giác phím ổn định.
• Gỗ trầm (Basswood): Nhẹ, mềm hơn so với vân sam, được sử dụng ở một số mẫu đàn để giảm trọng lượng phím.

Vật liệu phủ phím

Mặt trên của phím đàn thường được phủ bằng ngà voi (trước đây) hoặc nhựa tổng hợp để tăng độ bám và cải thiện trải nghiệm chơi đàn. Hiện nay, hầu hết các thương hiệu sử dụng nhựa chất lượng cao để thay thế ngà voi, vừa bảo vệ động vật hoang dã vừa đảm bảo độ bền và cảm giác phím tốt.

Các loại gỗ làm phím búa đàn piano (Hammer Shank & Hammer Head)

Phím búa đàn piano là bộ phận quan trọng trong cơ cấu hoạt động của đàn, giúp truyền lực từ phím đàn đến dây đàn để tạo ra âm thanh. Gỗ dùng làm búa đàn cần có độ cứng vừa phải, nhẹ nhưng bền để đảm bảo độ nhạy và chính xác khi gõ vào dây.

• Gỗ óc chó (Walnut): Nhẹ, chắc chắn, có độ bền cao, giúp búa đàn phản hồi nhanh.
• Gỗ gụ (Mahogany): Cứng, dẻo dai, thường được sử dụng cho các dòng đàn piano cao cấp.
• Gỗ trắc (Hornbeam): Độ cứng cao hơn, giúp búa đàn chịu lực tốt, ít bị biến dạng theo thời gian.

Vật liệu bọc búa đàn

Phần đầu búa đàn được bọc một lớp nỉ lông cừu chất lượng cao để tạo ra âm thanh ấm áp và phong phú. Độ dày và độ nén của nỉ ảnh hưởng đến cường độ, sắc thái và đặc trưng âm thanh của đàn piano. Một số thương hiệu danh tiếng như Steinway & Sons, Yamaha hay Kawai có quy trình xử lý nỉ riêng biệt để tạo ra âm thanh đặc trưng cho từng dòng đàn.

Các loại gỗ khác và vai trò của chúng

Gỗ sử dụng lớp vỏ ngoài

Ngoài các bộ phận ảnh hưởng trực tiếp đến âm thanh, gỗ còn được sử dụng để tạo nên lớp vỏ ngoài (veneer) cho đàn piano, giúp tăng tính thẩm mỹ và thể hiện phong cách riêng biệt của từng thương hiệu. Một số loại gỗ phổ biến bao gồm:

• Gỗ mun (Ebony): Màu đen bóng, sang trọng, thường thấy trên các mẫu đàn cao cấp.
• Gỗ hồng sắc (Rosewood): Đường vân đẹp, màu sắc ấm áp, thường được sử dụng trong các dòng đàn cổ điển.
• Gỗ óc chó (Walnut): Màu nâu trầm, vân gỗ tự nhiên, mang lại vẻ đẹp cổ điển và thanh lịch.
• Gỗ thích (Maple): Sáng màu, giúp đàn có vẻ ngoài hiện đại, trẻ trung hơn.

Các lớp veneer này không chỉ mang lại giá trị thẩm mỹ mà còn giúp bảo vệ đàn piano khỏi các tác động bên ngoài như trầy xước hay độ ẩm.

[elementor-template id=”9281″]

Xem thêm:

• Cấu tạo đàn piano gồm có những bộ phận chính nào?
• Piano ngoài dòng là gì? Có tốt không? Có nên mua không?
• 9 bài tập luyện ngón piano hiệu quả cho người mới bắt đầu

Gỗ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên một cây đàn piano hoàn chỉnh, từ soundboard, cầu đàn, khối chốt, phím đàn đến lớp vỏ ngoài. Gỗ làm đàn piano với kỹ thuật chế tác và thiết kế chính là yếu tố tạo nên sự khác biệt và giá trị của mỗi cây đàn. Nếu cần tư vấn thêm về nhạc cụ? Liên hệ ngay Trung Nguyên Piano qua website trungnguyenpiano.com hoặc hotline 0326.630.975 để được hỗ trợ nhanh nhất!