Piano Pedals là gì, dùng để làm gì và cách sử dụng chi tiết nhất

Muốn chơi piano hay hơn, muốn có những bản nhạc ấn tượng? Việc sử dụng thành thạo piano pedals sẽ giúp bạn làm được điều đó. Cùng Trung Nguyên Piano khám phá ngay cấu tạo, các loại piano pedals phổ biến cũng như cách sử dụng chuyên nghiệp nhất nhé!

Piano Pedals là gì? Vai trò của Pedal trong việc chơi Piano 

Piano pedals, hay còn gọi là bàn đạp đàn piano, là bộ phận nằm ở phía dưới bàn phím, được sử dụng để điều chỉnh âm thanh khi chơi đàn, thường gồm ba loại chính: Damper pedal (pedal vang âm), Soft pedal (pedal giảm âm), và Sostenuto pedal (pedal giữ âm).

Hầu hết các loại đàn piano phổ biến hiện nay như piano điện, piano upright, piano grand đều có pedals. Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh và làm phong phú âm thanh khi chơi đàn. Đa số đàn piano hiện đại đều có ba pedal, mỗi pedal có chức năng riêng biệt, giúp người chơi tạo ra nhiều hiệu ứng âm thanh đa dạng và phong phú hơn.

Vai trò chính của pedal piano là kiểm soát âm thanh, cụ thể là:

• Điều chỉnh độ ngân (Sustain): Pedal bên phải (thường gọi là sustain pedal) giữ cho các nốt nhạc ngân vang lâu hơn sau khi bạn thả tay khỏi phím. Điều này tạo nên hiệu ứng legato mượt mà, đặc biệt cần thiết trong các bản nhạc cổ điển. Hãy thử chơi một đoạn nhạc đơn giản, lần đầu không dùng pedal, lần sau dùng pedal, bạn sẽ nghe thấy sự khác biệt rõ rệt: lần không dùng pedal, các nốt nhạc rời rạc, ngắn gọn; lần dùng pedal, các nốt nhạc liền mạch, ngân vang, tạo cảm giác ấm áp hơn.
• Điều chỉnh độ vang (Resonance): Pedal giữa (una corda pedal) làm cho búa đàn đánh vào ít dây hơn, tạo ra âm thanh mềm mại hơn, nhẹ nhàng hơn, với độ vang giảm bớt. Đây là một hiệu ứng rất tinh tế, giúp tạo ra sự đa dạng trong sắc thái âm nhạc.
• Điều chỉnh âm sắc (Soft pedal): Pedal bên trái (soft pedal) thường có chức năng làm giảm âm lượng và thay đổi âm sắc của âm thanh, tạo ra âm thanh nhẹ nhàng, trầm ấm hơn. Hiệu ứng này thường được sử dụng để tạo ra sự tương phản trong các đoạn nhạc.

Sự kết hợp nhuần nhuyễn ba piano pedals này chính là chìa khóa để tạo nên những bản nhạc sống động, giàu cảm xúc và kỹ thuật. Việc sử dụng piano pedals thành thạo không chỉ giúp bạn tạo nên những hiệu ứng âm thanh đẹp mà còn thể hiện sự tinh tế và am hiểu về âm nhạc của người chơi.

Các loại Pedal Piano & Vị trí trên đàn 

Đa số đàn piano hiện đại đều trang bị ba pedal, mỗi pedal đảm nhiệm một chức năng riêng biệt, tạo nên sự đa dạng và phong phú cho âm nhạc. Tuy nhiên, một số loại piano cơ nhỏ gọn hơn có thể chỉ có 2 pedal. Cùng điểm qua 3 loại piano pedals phổ biến nhất:

• Damper Pedal (Sustain Pedal): Pedal giữ âm (Pedal bên phải). Đây là pedal được sử dụng phổ biến nhất.
• Soft Pedal (Una Corda Pedal): Pedal giảm âm (Pedal giữa).
• Sostenuto Pedal: Pedal giữ nốt chọn lọc (Pedal bên trái). Pedal này thường chỉ có mặt trên các loại đàn piano cao cấp.

Vị trí của các pedal:

Trên cả đàn piano grand và upright, thứ tự các piano pedals từ phải sang trái vẫn giữ nguyên: Damper Pedal, Soft Pedal, và Sostenuto Pedal (nếu có). Tuy nhiên, vị trí và cách bố trí có thể khác nhau đôi chút tùy thuộc vào kiểu dáng và nhà sản xuất.

Damper Pedal (Sustain Pedal): Pedal vang âm

Damper Pedal, hay còn gọi là Sustain Pedal, là pedal nằm ở bên phải, được sử dụng nhiều nhất. Hình dáng của piano pedals này thường là một bàn đạp hình chữ nhật, được làm từ kim loại hoặc gỗ. Tên gọi “damper” bắt nguồn từ từ tiếng Anh có nghĩa là bộ phận giảm âm.

Khi bạn nhấn pedal này, các bộ phận giảm âm (dampers) được nâng lên khỏi dây đàn, cho phép các dây đàn tiếp tục rung động và tạo ra âm thanh ngân vang lâu hơn sau khi bạn thả tay khỏi phím. Điều này tạo ra hiệu ứng legato mượt mà, làm cho các nốt nhạc liền mạch và tạo cảm giác liên kết giữa các giai điệu.

Soft Pedal (Una Corda Pedal): Pedal giảm âm

Soft Pedal, nằm ngoài cùng bên trái, giúp giảm âm lượng và làm mềm âm thanh.

Thuật ngữ “Una Corda” xuất phát từ cơ chế trên Grand Piano, nơi búa đàn chỉ đánh vào một dây thay vì ba dây, piano pedals này dịch chuyển búa đàn sang một bên, làm cho búa chỉ đánh vào một phần dây đàn, tạo ra âm thanh mềm mại hơn, nhẹ nhàng hơn, và có âm lượng nhỏ hơn.

Trên Upright Piano, Soft Pedal làm búa tiến gần dây hơn, giảm lực tác động, cơ chế hoạt động có thể hơi khác nhau, thường là làm giảm lực đánh của búa đàn lên dây.

Sostenuto Pedal: Pedal duy trì âm chọn lọc 

Sostenuto Pedal, hay còn gọi là bàn đạp giữa, có chức năng khác nhau tùy thuộc vào loại piano.

• Trên Grand Piano, Sostenuto Pedal hoạt động như một bàn đạp sustain chọn lọc. Khi nhấn một phím đàn và giữ pedal này, âm vang của nốt đó sẽ được duy trì, ngay cả khi ngón tay bạn đã rời khỏi phím. Trong khi đó, các nốt khác chỉ vang lên nếu bạn tiếp tục giữ chúng. Điều này giúp nghệ sĩ có thể giữ các hợp âm dài trong khi tay tự do chơi những phần khác của bản nhạc.
• Trên Upright Piano, bàn đạp giữa thường là Muffler Pedal hoặc Practice Pedal. Khi nhấn, nó hạ một lớp vải nỉ (felt) giữa búa đàn và dây đàn, làm âm thanh nhỏ hơn và bị tắt tiếng. Đây là giải pháp lý tưởng để luyện tập mà không làm phiền người xung quanh.

Một số piano, đặc biệt là những mẫu nhỏ hoặc đời cũ, không có bàn đạp giữa hoặc chỉ trang trí mà không hoạt động.

Sostenuto Pedal thường ít được sử dụng hơn so với Damper hoặc Soft Pedal nhưng đóng vai trò không thể thiếu trong các tác phẩm đòi hỏi kỹ thuật cao.

 Chức năng chi tiết của từng loại Pedal Piano 

Mỗi pedal trên đàn piano đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên sự phong phú và biểu cảm cho âm nhạc. Việc hiểu rõ chức năng của từng loại pedal sẽ giúp bạn kiểm soát âm thanh một cách tốt hơn và thể hiện được ý đồ âm nhạc của mình một cách chính xác. Sự kết hợp khéo léo ba piano pedals sẽ mang đến những hiệu ứng âm thanh tinh tế, làm cho bản nhạc trở nên sống động và cuốn hút hơn.

Chức năng của Damper Pedal

Damper Pedal, hay Sustain Pedal, có tác dụng chính là làm cho âm thanh ngân vang lâu hơn. Cơ chế hoạt động của nó là nâng các damper (bộ phận giảm âm) lên khỏi dây đàn. Bình thường, khi bạn thả tay khỏi phím, damper sẽ rơi xuống và làm tắt âm thanh của dây đàn. Tuy nhiên, khi nhấn Damper Pedal, damper được giữ ở trạng thái nâng lên, cho phép dây đàn tiếp tục rung động và tạo ra âm thanh ngân dài.

Độ ngân dài này ảnh hưởng trực tiếp đến độ vang, độ hòa quyện và độ dày của âm thanh. Trong một hợp âm, việc sử dụng Damper Pedal giúp các nốt nhạc hòa quyện vào nhau mượt mà hơn, tạo ra một khối âm thanh dày dặn và ấm áp. Với các giai điệu, Damper Pedal giúp tạo nên sự liền mạch, mượt mà, và tăng cường tính biểu cảm của bản nhạc. Sử dụng Damper Pedal không đúng cách có thể tạo ra âm thanh hỗn độn, do đó cần phải luyện tập để kiểm soát được độ ngân một cách tinh tế.

Chức năng của Soft Pedal

Soft Pedal, hay Una Corda Pedal, có chức năng làm giảm âm lượng và thay đổi âm sắc của âm thanh. Trên đàn piano grand, pedal này dịch chuyển bộ búa sang một bên, làm cho búa chỉ đánh vào 2 trong số 3 dây đàn của mỗi nốt. Điều này làm giảm cường độ âm thanh và tạo ra âm thanh mềm mại, nhẹ nhàng hơn, với một chút màu sắc khác biệt. Trên đàn piano upright, cơ chế hoạt động có thể khác nhau, thường là làm giảm lực đánh của búa đàn lên dây.

Việc sử dụng Soft Pedal tạo ra sự thay đổi về âm lượng, âm sắc và màu sắc âm nhạc. Âm thanh trở nên nhẹ nhàng, kín đáo hơn, thích hợp cho những đoạn nhạc đòi hỏi sự tinh tế và trầm lắng. Sự thay đổi về âm sắc cũng tạo ra sự đa dạng trong âm nhạc, giúp người nghe cảm nhận được sự tinh tế và sâu sắc của bản nhạc.

Chức năng của Sostenuto Pedal

Sostenuto Pedal cho phép người chơi giữ những nốt đã được nhấn giữ tiếp tục ngân vang, nhưng chỉ riêng những nốt đó, trong khi người chơi vẫn có thể chơi các nốt khác mà không bị ảnh hưởng bởi hiệu ứng sustain. Khác với Damper Pedal giữ vang tất cả các nốt đang vang, Sostenuto Pedal hoạt động như một bộ chọn lọc, giữ lại những nốt nhạc đã được lựa chọn trước đó.

Ví dụ: Nếu bạn đang chơi một hợp âm và nhấn Sostenuto Pedal, sau đó chơi thêm các nốt khác, thì chỉ có các nốt trong hợp âm ban đầu được giữ vang, trong khi các nốt mới chơi sẽ có độ ngân tự nhiên. Chiếc piano pedals này là một công cụ tuyệt vời cho việc tạo ra những hiệu ứng âm thanh tinh tế và phức tạp, giúp làm giàu thêm cho sự biểu cảm của bản nhạc.

Hướng dẫn sử dụng Pedal Piano hiệu quả cho người mới bắt đầu

Sử dụng thành thạo piano pedals là một phần không thể thiếu để nâng cao kỹ thuật chơi piano và tạo nên những bản nhạc giàu cảm xúc. Tuy nhiên, việc sử dụng pedal không phải là điều dễ dàng và cần thời gian luyện tập. Đừng nản lòng nếu ban đầu bạn gặp khó khăn, hãy kiên trì thực hành và bạn sẽ dần làm chủ được những “người bạn nhỏ” này. Quan trọng nhất là lắng nghe và cảm nhận âm thanh, điều chỉnh cách sử dụng pedal sao cho phù hợp với từng giai điệu và cảm xúc bạn muốn truyền tải.

 Kỹ thuật sử dụng Damper Pedal: Khi nào nên nhấn, khi nào nên thả? 

Damper Pedal là pedal được sử dụng nhiều nhất, và cũng là pedal đòi hỏi kỹ thuật cao nhất. Có nhiều kỹ thuật sử dụng Damper Pedal, bao gồm:

• Pedal đồng bộ: Nhấn và thả piano pedals cùng lúc với sự thay đổi của hợp âm hoặc giai điệu. Kỹ thuật này tạo nên hiệu ứng legato mượt mà, các nốt nhạc liền mạch và tự nhiên.
• Pedal chồng: Nhấn pedal trước khi kết thúc một nốt nhạc và giữ cho đến khi bắt đầu nốt nhạc tiếp theo. Kỹ thuật này tạo ra hiệu ứng legato mềm mại, giúp các nốt nhạc liền mạch và không bị gián đoạn.
• Pedal rung: Nhấn và thả piano pedals nhanh chóng, liên tục, tạo ra hiệu ứng rung nhẹ, tinh tế. Kỹ thuật này thường được sử dụng trong các bản nhạc lãng mạn hoặc cần tạo sự chuyển động nhẹ nhàng.

Khi nào nên nhấn Damper Pedal? Nhấn pedal để tạo hiệu ứng legato, làm cho các nốt nhạc liền mạch và ngân vang. Tuy nhiên, cần tránh nhấn pedal quá lâu, gây ra hiện tượng âm thanh bị mờ hoặc dính.

Khi nào nên thả Damper Pedal? Thả piano pedals khi cần tạo sự rõ ràng cho các nốt nhạc, đặc biệt là ở những đoạn nhạc có nhiều nốt staccato hoặc cần tạo sự tách bạch giữa các giai điệu.

 Kỹ thuật sử dụng Soft Pedal

Soft Pedal giúp tạo ra âm thanh mềm mại, nhẹ nhàng hơn. Kỹ thuật sử dụng Soft Pedal thường kết hợp với việc điều chỉnh lực nhấn phím để tạo ra những sắc thái âm thanh khác nhau. Bạn có thể sử dụng Soft Pedal để tạo ra các đoạn nhạc nhẹ nhàng, tình cảm, hoặc để tạo sự tương phản với các đoạn nhạc mạnh mẽ hơn. Hãy thử kết hợp Soft Pedal với Damper Pedal để khám phá những hiệu ứng âm thanh mới lạ.

 Kỹ thuật sử dụng Sostenuto Pedal

Sostenuto Pedal là một công cụ mạnh mẽ để tạo ra những hiệu ứng âm thanh độc đáo. Kỹ thuật sử dụng Sostenuto Pedal đòi hỏi sự phối hợp chính xác giữa việc nhấn giữ các nốt và nhấn pedal. Hãy thử sử dụng Sostenuto Pedal để giữ một vài nốt trong một hợp âm, cho phép bạn chơi các nốt khác mà vẫn giữ được âm hưởng của những nốt đã được chọn.

Ký hiệu Pedal Piano trên khuông nhạc

Để hiểu rõ cách sử dụng piano pedals, bạn cần biết cách đọc hiểu các ký hiệu pedal trên khuông nhạc. Thông thường, ký hiệu pedal được thể hiện bằng các dấu hiệu đặc biệt. Ký hiệu cho Damper Pedal thường là một đường cong nằm ngang ở dưới khuông nhạc, chỉ ra thời điểm bắt đầu và kết thúc việc nhấn pedal. Ký hiệu cho Soft Pedal và Sostenuto Pedal thường được ghi chú bằng chữ viết tắt (una corda hoặc sost.) hoặc ký hiệu riêng.

Trên bản nhạc piano, các ký hiệu bàn đạp giúp người chơi biết khi nào cần sử dụng pedal để đạt hiệu quả âm thanh tốt nhất. Dưới đây là các ký hiệu phổ biến và ý nghĩa của chúng:

• Ký hiệu “Ped.” và “*”**:
  • “Ped.”: Đây là ký hiệu phổ biến nhất, chỉ dẫn nhấn bàn đạp duy trì (Damper Pedal hoặc Sustain Pedal). Khi nhấn pedal này, các damper được nâng lên, cho phép dây đàn rung tự do, tạo ra âm thanh vang và liền mạch giữa các nốt.
  • “*”: Ký hiệu này chỉ điểm cần thả bàn đạp duy trì để dừng hiệu ứng ngân và làm “sạch” âm thanh.
• Ký hiệu “Sost. Ped.” và “*”**:
  • “Sost. Ped.”: Yêu cầu nhấn bàn đạp Sostenuto. Pedal này giữ lại hiệu ứng duy trì chỉ cho các nốt đang được chơi tại thời điểm pedal được nhấn, trong khi các nốt khác không bị ảnh hưởng. Điều này đặc biệt hữu ích trong các đoạn nhạc phức tạp, nơi cần duy trì một nền âm thanh cố định.
  • “*”**: Chỉ dẫn thả pedal Sostenuto để kết thúc hiệu ứng.
• “Pedal Simile”:
  • Khi thấy ký hiệu này, người chơi cần lặp lại cách sử dụng pedal giống như ở các ô nhịp trước đó. Ký hiệu này giúp tiết kiệm không gian trên bản nhạc và tránh việc ghi chú pedal lặp đi lặp lại.

Cách nhận biết sử dụng bàn đạp nào:

• Damper Pedal (Sustain): Dùng để tạo hiệu ứng vang và liền mạch, phù hợp với phần lớn các đoạn nhạc thông thường.
• Soft Pedal (Una Corda): Sử dụng khi cần làm âm thanh nhẹ nhàng, tinh tế.
• Sostenuto Pedal: Áp dụng trong các đoạn nhạc cần duy trì một số nốt cố định, trong khi tay tự do chơi các nốt khác.

Lưu ý: Hãy quan sát kỹ các ký hiệu trên bản nhạc và kết hợp cảm nhận âm thanh khi sử dụng pedal để đạt được hiệu quả biểu cảm mong muốn.

Tư thế và kỹ thuật sử dụng Pedal Piano

Tư thế ngồi và cách sử dụng pedal:

• Đảm bảo tư thế ngồi đúng chuẩn với chân phẳng trên sàn, ngón chân cái thẳng hàng với các pedal.
• Khi sử dụng pedal, nâng phần trước của chân và đặt phần giữa bàn chân lên đầu tròn của pedal.
• Giảm thiểu tiếng ồn không mong muốn khi nhấn hoặc thả pedal bằng cách kiểm soát động tác nhấn thả nhẹ nhàng.

Kỹ thuật sử dụng pedal phổ biến:

• Legato Pedaling: Nhấn pedal sau khi chơi một nốt, thả pedal và nhấn lại khi chơi nốt tiếp theo. Kỹ thuật này giữ sự mượt mà giữa các nốt mà không gây hiện tượng âm thanh chồng chéo, tạo hiệu ứng “chảy” của giai điệu.
• Half Pedaling (Đạp Nửa): Chỉ nhấn pedal một phần để giảm nhẹ tác dụng của damper, giúp tạo ra âm sắc phong phú mà không làm mờ âm thanh.
• Pre-Pedaling (Đạp Trước): Nhấn pedal trước khi chơi nốt nhạc, giúp loại bỏ damper khỏi dây đàn ngay trước khi búa đánh, mang lại âm thanh sâu và vang hơn.
• Simultaneous Pedaling (Đạp Đồng Thời): Nhấn và thả pedal đồng thời với việc chơi nốt hoặc hợp âm, thường dùng để nhấn mạnh hoặc tăng cường hiệu ứng âm thanh trong nhạc cụ.

Những kỹ thuật này không chỉ nâng cao khả năng biểu cảm mà còn giúp người chơi kiểm soát tốt hơn chất lượng âm thanh khi biểu diễn.

Những lỗi thường gặp khi sử dụng Pedal Piano và cách khắc phục

Việc sử dụng pedal đúng cách là rất quan trọng để tạo ra âm thanh tinh tế và chuyên nghiệp khi chơi đàn piano. Tuy nhiên, có một số lỗi phổ biến mà nhiều người chơi gặp phải, đặc biệt là những người mới bắt đầu. Dưới đây là một số lỗi và cách khắc phục:

• Lạm dụng pedal: Sử dụng piano pedals quá nhiều, đặc biệt là giữ pedal quá lâu, khiến âm thanh trở nên mờ nhạt và đục, làm che đi những thiếu sót trong kỹ thuật chơi đàn. Cách khắc phục: Hãy sử dụng pedal một cách tiết chế, chỉ nhấn pedal khi cần thiết để tạo ra sự liên kết mượt mà giữa các nốt nhạc. Đảm bảo thả pedal đúng lúc để giữ âm thanh rõ ràng và tinh tế.
• Nhấn pedal không đúng lúc: Nhấn pedal quá sớm hoặc quá muộn khiến âm thanh không được liên kết mượt mà, tạo ra hiệu ứng không tự nhiên. Cách khắc phục: Hãy luyện tập nhấn pedal sau khi chơi một nốt nhạc và thả ngay khi nốt tiếp theo được chơi, để tạo ra sự chuyển tiếp mượt mà và tránh âm thanh chồng chéo.
• Thả pedal quá nhanh hoặc quá chậm: Thả pedal quá nhanh có thể làm âm thanh bị đột ngột ngừng lại, trong khi thả quá chậm lại tạo ra âm thanh quá mờ. Cách khắc phục: Cố gắng thả pedal nhẹ nhàng và từ từ, đồng thời lắng nghe âm thanh để đảm bảo không có tiếng ồn không mong muốn hoặc mờ nhạt.

Việc luyện tập và làm quen với những kỹ thuật sử dụng pedal sẽ giúp bạn tạo ra âm thanh rõ ràng và sắc nét hơn, đồng thời nâng cao kỹ thuật chơi đàn của mình.

Sử dụng piano pedals đúng cách là một phần quan trọng trong việc chơi piano thành thạo. Việc hiểu rõ chức năng của từng loại pedal, cùng với việc luyện tập thường xuyên, sẽ giúp bạn tạo ra những bản nhạc giàu cảm xúc và tinh tế. Hãy kiên trì thực hành và bạn sẽ sớm làm chủ được kỹ thuật sử dụng pedal này!

[elementor-template id=”9281″]

Xem thêm:

• • Cách đạp pedal piano đúng cách và đơn giản
  • Chord piano là gì? Các hợp âm piano cơ bản, cách nhận biết cho người mới
  • Loa đàn piano điện bị rè: Nguyên nhân, cách sửa nhanh & phòng tránh

Hy vọng bài viết về piano pedals giúp bạn hiểu rõ việc sử dụng pedal đúng cách là yếu tố quan trọng giúp nâng cao chất lượng âm thanh và biểu cảm trong khi chơi piano.  Hãy đến Trung Nguyên Piano để được tư vấn và trải nghiệm các sản phẩm đàn piano chính hãng, chất lượng tốt nhất