Pedal là gì? Tìm hiểu về pedal trên đàn piano

Giới thiệu

Pedal của piano đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra âm thanh phong phú và biểu cảm cho người chơi. Nếu bạn là một người yêu thích piano hoặc mới bắt đầu học đàn, việc hiểu rõ chức năng của các pedal sẽ giúp bạn nâng cao kỹ năng và trải nghiệm âm nhạc. Vậy pedal của piano là gì và chúng hoạt động như thế nào? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết trong bài viết này.

1. Pedal là gì?

Pedal của piano là các bàn đạp được đặt ở chân đàn, cho phép người chơi điều chỉnh âm thanh bằng chân trong khi tay vẫn tiếp tục chơi. Thông thường, một cây đàn piano sẽ có ba pedal chính:

• Pedal phải (Damper Pedal hoặc Sustain Pedal)
• Pedal giữa (Sostenuto Pedal)
• Pedal trái (Soft Pedal hoặc Una Corda Pedal)

2. Chức năng của từng pedal

a. Pedal phải (Damper Pedal hoặc Sustain Pedal)

Đây là pedal được sử dụng nhiều nhất. Khi nhấn pedal phải, tất cả các damper (bộ giảm âm) sẽ được nâng lên, cho phép các dây đàn rung tự do ngay cả khi bạn đã buông phím. Kết quả là âm thanh sẽ được kéo dài và tạo ra hiệu ứng vang vọng.

Ví dụ sử dụng: Khi bạn muốn giữ âm thanh của một hợp âm trong khi tay di chuyển để chơi các nốt khác.

b. Pedal giữa (Sostenuto Pedal)

Pedal giữa cho phép bạn duy trì âm thanh của những nốt đã được nhấn trước khi pedal được nhấn, trong khi các nốt sau đó sẽ không bị ảnh hưởng. Điều này hữu ích khi bạn muốn giữ một hoặc vài nốt cụ thể trong khi tiếp tục chơi các nốt khác mà không bị kéo dài. Khi nhấn và giữ pedal này, cơ chế hoạt động khiến các phím chặn âm được nâng lên, làm cho búa đàn chỉ chạm vào tấm chặn âm, từ đó giảm thiểu âm thanh phát ra. Pedal này thường được sử dụng khi người chơi muốn luyện tập hoặc biểu diễn một cách riêng tư mà không gây phiền toái cho người xung quanh.

Bàn đạp Sostenuto được sử dụng rộng rãi trong âm nhạc cổ điển từ thế kỷ 18. Nếu bạn là một nghệ sĩ piano hoặc sinh viên học piano cổ điển, việc hiểu và sử dụng bàn đạp này là không thể thiếu. Đối với đàn piano upright, pedal này có chức năng khác và thường được gọi là “pedal tập luyện” (practice pedal hoặc muffler pedal). Pedal này có thể được khóa ở vị trí cố định bằng cách trượt sang một bên, do đó bạn không cần phải giữ pedal liên tục.

Ví dụ sử dụng: Giữ một nốt bass trong khi chơi giai điệu ở tay phải mà không làm mờ âm thanh.

c. Pedal trái (Soft Pedal hoặc Una Corda Pedal)Khi nhấn pedal trái, bàn phím và búa đàn sẽ dịch chuyển nhẹ sang bên phải (trên đàn grand piano), khiến búa chỉ chạm vào một hoặc hai dây thay vì ba dây. Điều này tạo ra âm thanh nhẹ nhàng và mềm mại hơn.

Trên đàn Grand Piano, pedal này còn được gọi là “Una Corda”. Khi nhấn pedal, toàn bộ hệ thống phím sẽ dịch chuyển sang một bên, khiến búa đàn chỉ chạm vào hai dây thay vì ba dây như bình thường. Điều này không ảnh hưởng đến cảm giác chơi đàn như trên piano upright, nhưng lại thay đổi âm sắc của piano vì búa chỉ gõ vào hai dây.

Ví dụ sử dụng: Tạo hiệu ứng âm thanh dịu dàng trong các đoạn nhạc cần sự tinh tế.

3. Lịch sử và phát triển của pedal piano

Pedal piano đã trải qua nhiều thay đổi kể từ khi đàn piano được phát minh vào thế kỷ 18. Ban đầu, đàn piano chỉ có một pedal hoặc thậm chí không có pedal. Qua thời gian, để đáp ứng nhu cầu biểu cảm ngày càng cao, các nhà sản xuất đàn đã thêm vào các pedal với chức năng đa dạng hơn.

4. Tại sao pedal quan trọng trong biểu diễn piano?

• Tăng tính biểu cảm: Pedal giúp người chơi tạo ra các hiệu ứng âm thanh đặc biệt, làm cho bản nhạc trở nên sống động hơn.
• Kết nối âm thanh: Giúp liên kết các nốt nhạc, tạo sự liền mạch trong giai điệu.
• Thay đổi âm sắc: Cho phép điều chỉnh âm lượng và cường độ, phù hợp với cảm xúc của bản nhạc.

5. Hướng dẫn sử dụng pedal hiệu quả

a. Luyện tập độc lập

Trước khi kết hợp pedal với việc chơi đàn, hãy luyện tập việc nhấn và thả pedal một cách chính xác. Điều này giúp bạn làm quen với cảm giác và độ nhạy của pedal.

b. Lắng nghe cẩn thận

Khi sử dụng pedal, hãy chú ý đến âm thanh phát ra. Việc lạm dụng pedal có thể khiến âm thanh trở nên mờ đục.

c. Kết hợp với kỹ thuật chơi đàn

Hãy phối hợp nhịp nhàng giữa tay và chân. Thông thường, bạn nên nhấn pedal ngay sau khi chơi nốt hoặc hợp âm.

6. Những sai lầm thường gặp khi sử dụng pedal

• Lạm dụng pedal phải: Sử dụng pedal phải quá nhiều có thể làm mất đi sự rõ ràng của giai điệu.
• Không đồng bộ giữa tay và chân: Việc nhấn pedal không đúng thời điểm sẽ ảnh hưởng đến chất lượng âm thanh.
• Bỏ qua pedal giữa và trái: Nhiều người chỉ tập trung vào pedal phải mà quên mất chức năng hữu ích của pedal giữa và trái.

7. Lời khuyên từ các chuyên gia

• Học từ các tác phẩm cổ điển: Nhiều bản nhạc cổ điển có hướng dẫn cụ thể về việc sử dụng pedal, giúp bạn hiểu rõ hơn về cách áp dụng.
• Tham gia lớp học hoặc workshop: Điều này giúp bạn nhận được sự hướng dẫn trực tiếp và sửa chữa những sai lầm kịp thời.
• Ghi âm và nghe lại: Ghi lại phần biểu diễn của mình để lắng nghe và điều chỉnh cách sử dụng pedal.

8. Kết luận

Pedal của piano không chỉ là công cụ hỗ trợ mà còn là yếu tố quan trọng trong biểu diễn, giúp người chơi truyền tải cảm xúc và tạo dấu ấn riêng. Việc hiểu và sử dụng pedal một cách hiệu quả sẽ nâng cao kỹ năng chơi đàn của bạn, đồng thời mang lại những trải nghiệm âm nhạc sâu sắc hơn.

9. Tham khảo thêm

• Sách hướng dẫn sử dụng pedal: Có nhiều tài liệu chuyên sâu giúp bạn nắm vững kỹ thuật.
• Video hướng dẫn: Xem các nghệ sĩ piano biểu diễn và chú ý cách họ sử dụng pedal.

10. Câu hỏi thường gặp

Q1: Tại sao âm thanh lại kéo dài khi sử dụng pedal phải?

A1: Vì pedal phải nâng tất cả các damper, cho phép dây đàn rung tự do và kéo dài âm thanh.

Q2: Có phải tất cả các đàn piano đều có ba pedal không?

A2: Hầu hết các đàn piano hiện đại có ba pedal, nhưng một số đàn upright piano chỉ có hai pedal.